Czerń krzyżowych kalafiora i brokuła
Czerń krzyżowych, zwana także alternariozą, jest chorobą grzybową, która w znaczący sposób obniża wartość handlową róż kalafiora i brokułu. Sprawca choroby odpowiedzialny jest także za zgorzel siewek warzyw kapustnych.
Sprawca choroby
Czerń krzyżowych (syn. alternarioza) powodowana jest przez patogeniczne grzyby z rodzaju Alternaria (Alternaria brassicae, A.brassicola; w przypadku brokułu także A. alternata).
Objawy
Czerń krzyżowych najczęściej poraża dolne, najstarsze liście kalafiora i brokułu. Pojawiają się na nich różnej wielkości, koncentryczne, ciemno zabarwione, otoczone żółtawą obwódką plamy. Powierzchnię tych przebarwień pokrywa warstwa mączystego, ciemnobrązowego nalotu zarodników konidialnych. Często w miejscach tych tkanka zamiera, wykrusza się i w liściach powstają otwory.
Największa szkodliwość choroby na brokule i kalafiorze występuje w okresie przedzbiorczym, tj. w trakcie rozwoju róży. Na różach pojawiają się czarne, różnej wielkości plamy, które stopniowo powiększają się i pokrywają czarnym, aksamitnym nalotem zarodników konidialnych grzyba. W tym okresie czerń krzyżowych nie ma bezpośredniego wpływu na wielkość plonu, obniża jednak jego wartość handlową.
Sprawca choroby poraża także nasiona. W okresie produkcji rozsady patogeniczne grzyby z rodzaju Alternaria wywołują zgorzel siewek.
Choroba jest bardzo uciążliwa na plantacjach nasiennych. W wyniku porażenia nie dochodzi do wykształcenia nasion lub obniża się jakość nasion i siła ich kiełkowania.
Rozwój patogenu
Patogeny zimują na polu w resztkach porażonych roślin pozostawionych po zbiorze oraz w nasionach. Chwasty z rodziny kapustowatych są także żywicielami sprawców choroby i jednym z ważniejszych źródeł pierwotnych infekcji wiosną. W okresie wegetacji zarodniki konidialne grzyba przenoszone są przez wiatr i krople wody. Rozwojowi choroby sprzyjają ciepłe i wilgotne lata. Do masowego zakażenia roślin dochodzi, gdy temperatura powietrza wynosi 20-27oC, a rośliny zwilżone są co najmniej przez 5 godzin lub gdy wilgotność powietrza wynosi 95-100% i utrzymuje się przez 18-20 godzin.
Profilaktyka i zwalczanie
- Przestrzegać zasad prawidłowego zmianowania.
- Usuwać lub głęboko zaorywać resztki roślin po zbiorze.
- Do siewu używać dobrej jakości nasiona. Stosowanie zapraw nasiennych zapobiega występowaniu choroby w okresie kiełkowania nasion.
- W okresach sprzyjających rozwojowi choroby rośliny wskazany jest zapobiegawczy oprysk fungicydami zgodnie z zaleceniami aktualnego programu ochrony warzyw kapustnych. Należy stosować fungicydy przemiennie z różnych grup chemicznych lub z zawierające różne substancje aktywne.
