Najgroźniejsze szkodniki cebuli – wciornastki

Opis szkodnika tytoniowca

Jest to mały owad. Ma długość około 1,2 mm, ciało wydłużone, skrzydła wąskie zakończone długimi włoskami (tzw. strzępiną). Ciało owadów dorosłych przybiera barwę od jasnożółtej (formy letnie) do brązowej (formy zimujące). Larwy są podobne do postaci dorosłych, ale nie mają skrzydeł i są żółtawe. Przedpoczwarki i poczwarki są ciemniejsze od larw i mają zaczątki skrzydeł.  

Zimują owady dorosłe w wierzchniej warstwie gleby (do głębokości 10 cm), w zaschniętych resztkach roślin, na miedzach, nieużytkach, na plantacjach  roślin wieloletnich oraz w przechowalniach i szklarniach. Z zimowisk wychodzą wczesną wiosną. Początkowo zasiedlają (żerują i rozmnażają się) rośliny dziko rosnące, a później przelatują na plantacje gdzie żerują do późnej jesieni.

Po zbiorach wciornastki pozostają na polu na zimowanie lub przelatują na inne uprawy np. na kapustę głowiastą białą. W okresie wegetacji wciornastek tytoniowiec może mieć 4–6 pokoleń. Larwy ostatniego stadium rozwoju schodzą do ziemi  i  po 7–14 dniach wylatują dorosłe owady dając początek następnemu pokoleniu. Rozwój jednego pokolenia trwa 18–30 dni. Czas zależy od pogody. Są to owady ciepłolubne i  najlepsze warunki rozwoju osiągają mają przy ciepłej i suchej pogodzie.

Szkodliwość wciornastków

Szkody wyrządzają osobniki dorosłe i larwy. Odżywiają się sokiem komórkowym roślin. Po pobraniu soku komórkowego do pustej komórki wchodzi powietrze powodując powstawanie drobnych, białosrebrzystych plamek. Uszkodzone liście są wysrebrzone, później żółkną i zasychają. Szczególnie groźne dla cebuli z siewu letniego.

Zwalczanie wciornastków w uprawach cebuli

Liczebność i rozprzestrzenianie sią szkodnika znacznie ograniczają zabiegi profilaktyczne. Należą do nich metody agrotechniczne:

• należy zbierać i niszczyć resztki po zbiorach,
• zaraz po zbiorze cebuli wykonać orkę głęboką,
• zwalczać chwasty na plantacji i wokół niej,  
• unikać sąsiedztwa upraw porów, kapusty czy ogórków, ponieważ wciornastek chętnie także na nich żeruje.

Ochrona chemiczna przed wciornastkami

Zabieg zwalczania powinien być wykonany na podstawie lustracji. Początkowo rośliny powinny być przeglądane raz w tygodniu, a przy suchej i upalnej pogodzie co 3 dni. Pierwsze zasiedlane są rośliny na brzegach pola. Nalot wciornastków można kontrolować również przy pomocy niebieskich tablic lepowych.

Po stwierdzeniu obecności wciornastków należy wykonać zabiegi zgodnie z zaleceniami na etykiecie produktu. Do tego celu zarejestrowane są środki ochrony roślin zawierające substancje czynne/ grupy chemiczne:

• acetamipryd / neonikotynoidy (np. Mospilan 20 SP)
• cyjanotraniliprol / związek z grupy antranilowych diamidów (np. Benevia 100 OD)
• deltametryna / pyretroidy (np. Decis Mega 50 EW)
• lambda-cyhalotryna / pyretroidy (np. Karate Zeon 050 CS)
• spirotetramat / substancja z grupy ketoenoli (np. Movento 100 SC)
• spinosad / substancja z grupy spinozyn (np. SpinTor 240 SC, Spanner 480 SC).

Środki powinny być stosowane naprzemiennie. Wybierając środek bierzemy pod uwagę grupę chemiczną, lub substancję czynną, a nie nazwę handlową.

Preparaty naturalne w zwalczaniu wciornastków

Środki na bazie olejku z pomarańczy (np. Limocide, PREV-AM) mają działanie kontaktowe i przeznaczone są do zwalczania szkodników o miękkiej budowie ciała. Substancja czynna przenika przez warstwę zewnętrzną owadów, powodując odwodnienie tkanek miękkich. Szkodniki tracą wodę, co prowadzi do ich śmierci. U owadów uskrzydlonych uszkodzenia skrzydeł uniemożliwiają lot. Środki na bazie olejku z pomarańczy należy stosować 6 razy w sezonie, co 7 dni. Mają 1 dzień karencji.

Do zwalczania wciornastków można wykorzystać także preparaty zawierające grzyb Beauveria bassiana szczep ATCC 74040 (np. Naturalis). Zarodniki kiełkują na naskórku owada, przenikają do jego wnętrza, gdzie grzybnia rozrasta się. Śmierć szkodników następuje po kilku dniach. Grzyb działa na wszystkie stadia rozwojowe szkodnika.