Rola wapnia w roślinie

  • Jest niezbędny w procesie fotosyntezy (udział w fotolizie wody).
  • Korzystnie wpływa na rozwój systemu korzeniowego i włośników.
  • Niezbędny do prawidłowego rozwoju liści.
  • Reguluje pracę aparatów szparkowych (oddychanie roślin) i ogranicza transpirację wody.
  • Bierze udział w podziałach i wzroście stożków wzrostu.
  • Niezbędny w procesie kiełkowania pyłku i wzrostu łagiewki pyłkowej.
  • Aktywator niektórych procesów enzymatycznych zachodzących w roślinie.
  • Opóźnia starzenie się organów wegetatywnych.
  • Zwiększa odporność roślin na choroby i szkodniki – tworzy barierę na powierzchni liścia
  • Łagodzi skutki stresów oraz zwiększa zdrowotność roślin.
  • Stabilizuje błony i ściany komórkowe – wraz z pektynami i celulozą zwiększa ich wytrzymałość, nadaje roślinom sztywność, odporność mechaniczną i ogranicza wyleganie.

Dlaczego w roślinach brakuje wapnia?

Wapń zazwyczaj występuje w glebie w ilości pokrywającej zapotrzebowanie roślin na ten składnik, dlatego wapnowanie stosuje się głównie w celu podwyższenia pH w środowisku rozwoju korzeni oraz w celu nadania glebie korzystnej gruzełkowej struktury. Na skutek nierównomiernej dystrybucji tego pierwiastka w roślinie, zawartość wapnia w owocach, liściach oraz korzeniach spichrzowych może być jednak niska i może nie odzwierciedlać zasobności gleby w ten składnik. Poza tym, na glebach kwaśnych i słabych zaopatrzenie w ten pierwiastek zazwyczaj jest niedostateczne, a jego niedobory powstają także w wyniku wynoszenia go w dużych ilościach wraz z plonami. Transport wapnia może być również utrudniony ze względu na nagłe i duże spadki temperatury podczas zimy (uszkodzenia wiązek przewodzących) oraz niesprzyjające warunki atmosferyczne zaraz po kwitnieniu (np. niskie temperatury, susze).

Niedobór wapnia w owocach spowodowany jest preferencyjnym przemieszczaniem się jego jonów do liści – w efekcie tylko niewielka ilość pobranego przez korzenie wapnia transportowana jest do części generatywnych roślin (kwiaty, zawiązki, owoce). Nawet wysoka zawartość tego pierwiastka w glebie nie gwarantuje uzyskiwania owoców bogatych w ten składnik, dlatego trzeba dokarmiać nim rośliny drogą pozakorzeniową – dolistnie, poprzez parokrotne opryskiwanie roślin związkami wapnia.

Dlaczego żywienie dolistne? Pomimo tego, że wapń występuje w glebie w największych ilościach spośród wszystkich składników pokarmowych, to: istnieją duże problemy z pobieraniem i transportem jonów Ca2+ w roślinie (słaba translokacja wapnia); wzrost zawartości Ca w glebie (obok pozytywnego wpływu na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne) może mieć również skutek negatywny, wywołując  niekorzystne relacje z niektórymi makroelementami i związkami (np. antagonizm jonowy z K+, Mg2+, NH4+) oraz mikroelementami metalicznymi (Fe, Cu, Zn, Mn, Ni). Najskuteczniejsze w dolistnym żywieniu roślin są preparaty nawozowe o mikrocząsteczkach, dzięki czemu są one bardzo dobrze pobierane i przyswajane przez rośliny – tak, jak w naturze. Mikronizacja cząstek nawozu oznacza precyzyjny dobór dawki, bez ryzyka fitotoksyczności, a taki „precyzyjny” wapń pomaga także roślinie zmagać się z niedostatkami zaopatrzenia w wodę i skutkami suszy. Niedobory wapnia oznaczają słabą kondycję i niskie plonowanie roślin a także wywołują szereg chorób fizjologicznych. Do warzyw najbardziej wrażliwych na niedobór wapnia należą: pomidor, papryka, sałata, kapusta głowiasta i pekińska, cykoria endywia, ogórek, seler korzeniowy i naciowy.

Dokarmianie dolistne wapniem

Objawy niedoboru składników pokarmowych można skutecznie zlikwidować dolistnym żywieniem roślin. Należy je stosować, gdy liście są w pełni rozwinięte i wykazują dużą absorpcję składników. Absorpcja odbywa się również w łodygach, kwiatach, owocach i nasionach. Stwierdzono, że mikroelementy aplikowane w ten sposób są 10-krotnie, a niektóre nawet 30-krotnie, lepiej wykorzystywane przez rośliny w porównaniu z podaniem doglebowym. W praktyce, odżywianie dolistne stosuje się najczęściej w przypadku niedoboru lub trudności z pobieraniem wapnia i żelaza. Przy dokarmianiu pozakorzeniowym wapniem, ważne jest jak największe pokrycie cieczą roboczą powierzchni owoców, gdyż składnik ten zaaplikowany na liście, nie przemieszcza się z nich do owoców. Skuteczność odżywiania dolistnego zależy przede wszystkim od warunków pogodowych – zmniejsza się ona w temperaturze powietrza powyżej 25°C i wilgotności względnej poniżej 60% (szybkie odparowanie cieczy roboczej), dlatego zaleca się wykonywanie zabiegów wieczorem, w warunkach bezwietrznych. Dzięki pojawieniu się rosy lub mgły, bądź też w trakcie kolejnego zwilżenia, osady powstałe po odparowaniu cieczy roboczej na powierzchni liści mogą być pobrane przez rośliny. Duże znaczenie w efektywności odżywiania pozakorzeniowego mają światło i właściwości roztworu nawozowego (formy w jakich występują składniki pokarmowe, stężenie i odczyn roztworu, obecność chelatów, surfaktantów, adiuwantów, itp.) W praktyce najczęściej stosuje się wielokrotne odżywianie dolistne, zwykle w odstępach 7-10 dniowych. Po wniknięciu jonów do wnętrza rośliny ich dalszy transport oparty jest na tych samych mechanizmach, co pobieranie składników przez korzenie.

Wpływ wapnia na jakość plonu

  • odpowiada za jędrność i trwałość plonu
  • zwiększa zawartość suchej masy w owocach i liściach
  • zwiększa liczbę owoców oraz ich masę
  • sprzyja równomiernemu dojrzewaniu i podnosi jakość plonu
  • zapobiega chorobom przechowalniczym i fizjologicznym
  • owoce są mniej podatne na pękanie i korkowacenie
  • pozytywnie wpływa na sprawne pobieranie innych składników pokarmowych

Co się dzieje kiedy zabraknie wapnia?

Objawy niedoboru wapnia, widoczne na całej roślinie to: powykręcane, zniekształcone,  wygięte haczykowato i blade młode liście, a na ich wierzchołkach i brzegach widoczne brunatne przebarwienia; deformacja i zasychanie liści; zahamowanie wzrostu i więdnięcie; zamieranie wierzchołków pędów i kwiatów; słaby wzrost systemu korzeniowego; śluzowatość korzeni.

Objawy niedoboru wapnia, widoczne na owocach, to przede wszystkim zmniejszenie ich liczby, zdrobnienie i podatność na choroby.

W przypadku poszczególnych gatunków warzyw, przedstawia się to następująco:

  • pomidor i papryka – zaburzenia wzrostu części nadziemnej i systemu korzeniowego, zamieranie kwiatów i wierzchołka wzrostu, zmniejszenie liczby owoców, które są drobniejsze i podatniejsze na choroby, sucha zgnilizna wierzchołków owoców, plamy na owocach;
  • ogórek – zaburzenia wzrostu części nadziemnej i systemu korzeniowego, młode liście o „parasolowatym” kształcie – brzegi zawinięte ku dołowi, rozwijające się liście wyglądające jak przypalone (mogą też pojawić się na nich białe plamy), zamieranie pąków, kwiatów i wierzchołka wzrostu, drobne i zniekształcone zawiązki owoców, deformacja owoców;
  • sałata, kapusta brukselska, kapusta głowiasta, kalafior i kapusta pekińska – brązowienie i zamieranie brzegów najmłodszych liści wewnątrz główki, zahamowanie wzrostu i nieprawidłowy wygląd liści, procesy gnilne wewnątrz główek, „tipburn”;
  • marchew – zahamowanie wzrostu, zamieranie liści sercowych, żółknięcie i deformacja liści, ryzyko wystąpienia zgnilizny twardzikowej, wpływ na zjawisko ciemnienia skórki;
  • seler – brunatnienie brzegów i wierzchołków liści oraz zgorzel liści sercowych, korzenie krótkie i śluzowate, zamieranie wierzchołka wzrostu;
  • ziemniak – deformacja zakończeń młodych pędów, nieprawidłowy rozwój młodych liści, ciemne nekrozy na końcówkach liści, opadanie liści i wyleganie łodyg, liczne spękania skórki na wzrastających bulwach, słabe kwitnienie, zmniejszony plon, brązowienie bulw, szklistość i pustkowatość miąższu bulw, zamieranie kiełków sadzeniaków;

Kiedy warzywa potrzebują wapnia?

  • pomidor, papryka ogórek – opryskiwanie najlepiej przeprowadzić w następujących fazach: pąk kwiatowy, pełnia kwitnienia i po wytworzeniu owoców;
  • warzywa korzeniowe – pierwszy zabieg należy przeprowadzić w fazie 3-4 liści lub 7 dni po wysadzeniu, kolejne poleca się wykonywać co 14-21 dni;
  • warzywa kapustne i sałata – opryskiwanie należy wykonać w okresie wiązania główek;
  • ziemniak – pierwszy zabieg po pełnych wschodach (10-15 cm wysokości roślin), kolejne co 14-21 dni.

Mikronizowany wapń

Klasycznym przykładem efektywnego, pozakorzeniowego sposobu dokarmiania roślin zmikronizowanym wapniem, jest Calibre™ firmy Microlife®. Produkt ten to nowoczesne, całkowicie naturalne, dolistne rozwiązanie nawozowe. Calibre charakteryzuje się bardzo wysoką zawartością naturalnego wapnia pochodzącego z unikatowych złóż pochodzenia morskiego oraz obecnością mikroelementów i pierwiastków śladowych. Cząsteczki Calibre mają niespotykanie mały rozmiar, dzięki czemu są bardzo dobrze pobierane i precyzyjnie przyswajane przez rośliny. Innowacyjna formuła Calibre pozwala na wprowadzanie niezbędnego wapnia do tkanki roślinnej w najwcześniejszych fazach rozwojowych. Wysoce technologiczny proces mikronizacji odbywa się na skutek wzajemnego zderzania się twardych cząstek czystych minerałów wprawianych w ogromne prędkości, z zastosowaniem specjalnych młynów strumieniowych, używanych np. w farmacji. W rezultacie cząstki Calibre uzyskują mikroskopijny rozmiar – średnica tylko 2 mikrony (włos ludzki 100 μm), zwielokrotnioną i aktywnie czynną powierzchnię, a wszystko to przy zachowaniu maksymalnej czystości końcowego produktu. Prostota i ekonomia stosowania czynią ten preparat naturalnym wyborem w uprawach wielu gatunków roślin, także w produkcji ekologiczne.

Autor: Jerzy Kruk, Luiza Dawidowicz-Kamińska