Szkodniki cebuli – rolnice

Opis i cykl rozwojowy szkodników

Do najważniejszych rolnic atakujących rośliny należą:

• rolnica zbożówka (Agrotis segetum). W Polsce występuje najliczniej.  Gąsienice długości 45–50 mm, są ciemnooliwkowe, z ciemniejszymi liniami wzdłuż ciała. Gąsienice po zimowaniu żerują od połowy kwietnia do końca maja. Drugie pokolenie wyrządza szkody w lipcu i sierpniu.
• rolnica czopówka (Agrotis exclamationis). Szczególnie groźna w Polsce centralnej i wschodniej. Gąsienice mają długość 35–50 mm, są brunatnoszare z jasną linią wzdłuż ciała. Może wystąpić jedno lub dwa pokolenia w ciągu roku.
• rolnica panewka (Megasema c-nigrum syn.  Xestia c-nigrum). Występuj w Polsce pospolicie, ale mniej licznie niż rolnica zbożówka. Gąsienice mają długość ok. 35 mm, są szarozielone lub brązowe. Występują dwa pokolenia w ciągu roku.
• rolnica gwoździówka (Agrotis ipsilon). Występuje na terenie całego kraju. Gąsienica ma długość do 50 mm, jest ciemnozielona, matowa z rudawą linią na stronie grzbietowej. Najliczniej pojawia się w sierpniu. Występuje jedno lub dwa pokolenia.
• rolnica tasiemka (Noctua pronuba). Występuje licznie w całej Polsce. Gąsienica od jasnozielonych po szarobrązowe, zawsze z dwoma rzędami czarnych plamek wzdłuż grzbietu, dorasta do 50 mm. Motyle te są aktywne od maja do października. Jedno, długie pokolenie.

Motyle są średniej wielkości, o rozpiętości skrzydeł 25–45 mm. Skrzydła przednie są od jasnobeżowych do szarobrunatnych z widoczną, nerkowatą plamką. Zaniepokojona gąsienica zwija się. Poczwarka jest zamknięta, czerwonobrunatna. Rolnice zimują w stadium gąsienicy lub poczwarki w miejscu żerowania, w ziemi do głębokości 20–30 cm. Wiosną gdy temperatura gleby wynosi około 13^oC gąsienice zaczynają żerować – kończą pod koniec maja. Przepoczwarczają się w glebie. W czerwcu wylatują motyle. W ciągu dnia trudno je zauważyć, ponieważ są aktywne o zmierzchu i w nocy. Samice składają jaja do gleby lub na rośliny.

Objawy żerowania rolnic

Szkody wyrządzają gąsienice. Młode żerują na nadziemnych częściach roślin. Starsze schodzą do ziemi skąd w nocy wychodzą i uszkadzają liście i cebule. Uszkodzona cebula nie nadaje się do handlu i dłuższego przechowywania.

Zwalczanie rolnic

Główna metodą ograniczania liczebności rolnic jest prawidłowa agrotechnika:

• dobre efekty daje zastosowanie uprawek mechanicznych: podorywka wykonana bezpośrednio po zbiorze roślin przedplonowych oraz głęboka orka jesienna,
• należy zaorywać nieużytki, ponieważ stwarzają doskonałe warunki do rozmnażania się rolnic,
• niszczyć na plantacjach i w ich pobliżu kwitnące chwasty, które są źródłem nektaru dla motyli. 

Ochrona chemiczna

• Jeśli zostaną stwierdzone uszkodzenia spowodowane żerowaniem rolnic należy przeprowadzić opryskiwanie interwencyjne. Zabieg można ograniczyć do miejsc, w których stwierdzono uszkodzone rośliny. Opryskiwanie należy wykonać w późnych godzinach wieczornych, gdy gąsienice są aktywne.
• W celu stwierdzenia obecności rolnic przed założeniem uprawy, wiosną należy wykonać kilka odkrywek glebowych o powierzchni 1 m² (10-16 szt./ha) na głębokość do 25 cm. Progiem zagrożenia jest stwierdzenie 4–6 gąsienic na 1 m2 odkrywek. Przy stwierdzeniu dużej liczby gąsienic na danym polu lepiej zaniechać uprawy cebuli ze względu na trudności w zwalczaniu rolnic.
• Obecnie nie ma środków ochrony roślin zarejestrowanych do zwalczania rolnic w uprawach cebuli.

Ochrona biologiczna

Do zwalczania gąsienic zjadających liście zarejestrowane są preparaty zawierające pożyteczne bakterie:

• Bacillus thuringiensis var. aizawai szczep ABTS-1857 (BioDor Pro, Florbac, XenTari WG),
• Bacillus thuringiensis var. kurstaki szczep ABTS 351 (BioBit, Dipel DF),
• Bacillus thuringiensis subsp. kurstaki, szczep EG 2348  (Lepinox Plus).

Po opryskiwaniu gąsienice przestają żerować, a następnie giną po upływie 24-72 godzin. Młode gąsienice są znacznie bardziej wrażliwe niż starsze. W celu uzyskania dobrej ochrony konieczne jest dokładne pokrycie wszystkich części roślin cieczą roboczą.