Po co wapnować glebę?

Wapnowanie pozwala skutecznie i szybko poprawić parametry gleby, chodzi przede wszystkim o doprowadzenie gleby do odpowiedniego dla uprawianych roślin odczynu. Różne gatunki warzyw mają różne wymagania co do pH gleby. Przykłady wymagań poszczególnych gatunków podano w tabeli.

Od czego zacząć?

Analiza gleby to pierwszy krok, który należy wykonać przed zastosowaniem nawozu. Pozwala określić wartość pH gleby i zawartość w niej składników odżywczych. To pomoże dostosować dawkę nawozu do potrzeb gleby.

Jak pobierać próbki gleby? Próbki gleby należy pobierać oddzielnie z miejsc o odmiennym ukształtowaniu terenu (z górnej, środkowej i dolnej części wzniesienia) oraz innej historii nawożenia. Gdy rośliny są nawadniane w systemie kropelkowym, to próbki gleby należy pobrać około 20 cm od emitera. W przypadku nawadniania roślin w systemie mikrozraszania, próbki gleby  pobiera się z obrzeży zwilżanej powierzchni. Z jednolitej kwatery pobiera się 15-20 indywidualnych próbek, które po wymieszaniu stanowią próbkę przeznaczoną do analizy laboratoryjnej (lub skanowania – w przypadku korzystania usług posiadających odpowiedni sprzęt).

Przed założeniem plantacji lub w trakcie jej prowadzenia, próbki pobiera się tylko z warstwy próchnicznej, maksymalnie do 20 cm. Przed założeniem plantacji oraz w istniejących uprawach, próbki gleby pobiera się z warstwy próchnicznej, maksymalnie do 20 cm oraz z warstwy położonej bezpośrednio pod nią, maksymalnie do 20 cm. W istniejącej uprawie próbki gleby można pobierać przez cały okres wegetacji, unikając pobierania bezpośrednio po zastosowaniu nawozów czy po intensywnych opadach. 

Próbki gleby pobiera się co najmniej raz na 3 lata, jednak próbki z gleb lekkich należy pobierać częściej niż z gleb cięższych. 

Próbki gleby najlepiej pobierać laską Egnera lub świdrem. Przy ich braku, można użyć szpadla. Pobierając próbki gleby szpadlem, należy wycinać plastry gleby o porównywalnej głębokości i szerokości. Po dokładnym wymieszaniu indywidualnych próbek gleby z jednolitej kwatery, do analizy pobiera się około 1 kg gleby. W przypadku oznaczania przyswajalnych form fosforu (P), potasu (K) i magnezu (Mg) w glebie (metodą Egnera-Riehma i Schachtschabela), próbki należy wysuszyć w zacienionym miejscu, a następnie wsypać do płóciennego woreczka lub torebki polietylenowej. Gdy w próbce mają zostać oznaczone dostępne formy składników metodą uniwersalną według Nowosielskiego (1988), to świeżą próbkę gleby umieszcza się bezpośrednio w torebkach polietylenowych, bez wstępnego suszenia. 

Wybór odpowiedniego nawozu

Po określeniu zapotrzebowania na dawkę wapnia pod konkretną uprawę, należy wybrać nawóz wapniowy.  Nawozy wapniowe są kluczowe dla poprawy jakości gleby i wspierania wzrostu roślin. Oto główne rodzaje nawozów wapniowych:

· Wapno tlenkowe (CaO) – szybko działające, stosowane głównie na gleby ciężkie.

· Wapno węglanowe (CaCO₃) – wolniej działające, bezpieczne dla większości gleb.

· Wapno magnezowe (CaCO₃ + MgCO₃) – zawiera dodatkowa magnez, korzystny dla roślin.

· Wapno wodorotlenkowe (Ca(OH)₂) – szybko działające, ale stosowane rzadziej.

· Krzemiany wapnia – rzadziej stosowane, ale mogą być użyteczne w specyficznych warunkach.

Każdy z tych rodzajów nawozów ma swoje specyficzne zastosowania i korzyści. Wybór odpowiedniego nawozu zależy od rodzaju gleby i potrzeb uprawianych roślin.

Najczęściej stosowanym związkiem do wapnowania gleb w naszym kraju jest węglan wapnia, czyli wapno węglanowe (CaCO₃). Jest to związek, który powszechnie występuje w szeregu nawozów wapniowych. To kluczowy składnik stosowany do wapnowania gleby. Występuje w takich nawozach, jak: wapno nawozowe (najczęściej używane, poprawia strukturę gleby i podnosi jej pH); kreda nawozowa (zawiera węglan wapnia, poprawia jakości gleby); dolomit (zawiera węglan wapnia, węglan magnezu, poprawia strukturę gleby, dostarcza niezbędnych minerałów).

Wapna nawozowe bez magnezu dzieli się wg źródła pochodzenia: · Z przerobu skał wapiennych: odmiany 01-05; · Z produkcji ubocznej: odmiany 06-09; · Pochodzenia naturalnego: odmiany 06a-09a.  

Wapna nawozowe zawierającego magnez dzieli się na typ tlenkowe i węglanowe, różnią się zawartością MgO od 8 do 25%.

Przykładowe produkty oferowane do wapnowania gleb

Na rynku występuje szereg różnych produktów, które można wykorzystać do wapnowania gleby. Każdy z nich charakteryzuje się inną zawartością związku wapnia. Szczegóły wybranych nawozów poniżej w tabeli 2. 

Zalecenia dla praktyki

Dawkowanie. Nawozy wapniowe powinny być stosowane zgodnie z zaleceniami producenta. Zazwyczaj dawka wynosi od 500 do 1000 kg na hektar, w zależności od stopnia zakwaszenia gleby. Dobór odpowiednich dawek wapnia do uprawy warzyw zależy od kilku czynników, takich jak pH gleby, rodzaj gleby oraz specyficzne potrzeby roślin. Oto kilka elementów, które warto wziąć pod uwagę przed początkiem zabiegu wapnowania.

– Pomiar pH gleby to jeden z parametrów, który powinien zadecydować o tym, czy wapnowanie jest potrzebne. Jeśli pH jest poniżej 5, należy zastosować około 5 kg wapna na 1 ar. W przypadku wartości pH między 5 a 5,5, dawka wynosi około 2,5 kg na 1 ar. Przy pH powyżej można zrezygnować z wapnowania (patrz tabela powyżej).

– Rodzaj gleby także jest czynnikiem decydującym o tym, czy wapnowanie jest konieczne oraz jakie dawki powinny być zastosowane. Dawki wapnia różnią się w zależności od rodzaju gleby:

  1. Gleby lekkie: 1,0-1,5 t CaO/ha
  2. Gleby średnie: 1,7 t CaO/ha
  3. Gleby ciężkie: 2,0 t CaO/ha.

Gdy gleba jest mocno zakwaszona dawki nawozów wapniowych mogą być wyższe.

Aplikacja. Nawozy wapniowe najlepiej stosować jesienią lub wczesną wiosną. Najlepiej je rozsypać równomiernie na powierzchni gleby, a następnie wymieszać z glebą za pomocą bronowania lub orki. Po zastosowaniu nawozu, warto nawodnić glebę, aby przyspieszyć proces rozpuszczania i wchłaniania wapnia przez glebę.

W praktyce okazuje się, że stosowanie nawozów wapniowych z dodatkiem azotniaku (np. nawozu Perlka) może wspomóc ograniczenie szkodników żyjących w glebie, pędraki i larwy chrząszczy podgryzające korzenie.

Ekoschemat „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi”

…oparty jest o system punktów przypisanych do poszczególnych praktyk. Ekoschemat Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi, mogą realizować tylko gospodarstwa spełniające warunek uzyskania minimalnej liczby punktów, która stanowi równowartość punktów, jakie rolnik otrzymałby w sytuacji realizacji na co najmniej 25% powierzchni użytków rolnych najwyżej punktowanej praktyki (5 pkt/ha). Wartość jednego punktu wynosi 103,56 zł.

Przykład (za www.gov.pl):

Gospodarstwo o powierzchni 10 ha użytków rolnych

25% * 10 ha =2,5 ha => 2,5 ha * 5 pkt/ha = 12,5 pkt.

– minimalna liczba punktów do realizacji: to 12,5 pkt. 

W gospodarstwie o powierzchni 10 ha aby uzyskać minimalną liczbę punktów rolnik może zrealizować: