Uprawa kukurydzy cukrowej – spotkanie w Radziejowie

Cechy dobrej odmiany kukurydzy cukrowej

Dr Roman Warzecha zwracał uwagę, że najważniejszym elementem technologii uprawy kukurydzy jest odmiana. Wymagania rynku warzyw świeżych i przemysłu przetwórczego różnią się, niektóre cechy są jednak wspólne. Bardzo ważny jest potencjał planowania odmian (w warunkach polskich polny kukurydzy cukrowej sięgają około 25 ton/ha, przy nawadnianiu), a także wielkość kolby oraz wielkość i barwa ziarna. Kukurydze cukrowe najczęściej mają żółtą barwę ziarniaków, ale mogą mieć także inne kolory, np. biały – taka kukurydza jest uważana za rarytas na rynku amerykańskim, ale wymaga ona uprawy ścisłej izolacji od odmian żółtoziarnistych. Występują także odmiany o innych barwach ziarniaków – purpurowej, a nawet czarnej lub niebieskiej.  

Ważne cechy, na które warto zwrócić uwagę wybierając odmianę odmian kukurydzy cukrowej to długość okresu wegetacji, potencjał plonowania, wielkość kolby, wielkość ziarniaków (w dokładniej tzw. głębokość, która powinna zapewnić wysoki uzysk surowca – 35-40% lub więcej), barwa ziarniaków, delikatność okrywy owocowo-nasiennej, odporność na choroby i szkodniki, a także odporność na wyleganie roślin. Zakłady przetwórcze, główni odbiorcy kukurydzy cukrowej, są zainteresowane skupem odmian o zróżnicowanym okresie wegetacji, aby proces przetwarzania był możliwie rozciągnięty w czasie. Zróżnicowany czas dostaw surowca reguluje się także przez różnicowanie terminów siewu u poszczególnych dostawców.

Odmiany kukurydzy cukrowej dzieli się także według zawartości cukru w świeżej masie ziarniaków. Odmiany słodkie (SU) mają 4-6% zawartości cukru, odmiany o podwyższonej zawartości cukru (SE) zawierają 6-8% cukru, natomiast u kukurydzy supersłodkiej (Sh2) zawartość cukru mieści się między 8 a 12% – i właśnie one są obecnie preferowane przez przemysł przetwórczy.

Przygotowanie do uprawy kukurydzy cukrowej

De Roman Warzecha podkreślał, że w uprawie różnych typów kukurydzy wymagana jest izolacja przestrzenna. Ważna jest także izolacja czasowa – czyli zróżnicowany termin siewu. Kukurydzę można uprawiać od trzeciej dekady kwietnia do wystąpienia pierwszych przymrozków (koniec września połowy października). Okres zbiorów przypada od połowy lipca do połowy października (później, po wystąpieniu przymrozków kukurydza traci przydatność dla przetwórstwa). 

Kukurydza ma duże zapotrzebowanie na wodę. W warunkach suszy glebowej bez nawadniania nie można uzyskać kolb o odpowiedniej jakości. Gleba do uprawy powinna być uprawiona na krótko przed rozpoczęciem uprawy dobrze przygotowane na głębokość siewu, około 5 cm. Zapewni to równomierny wzrost i podsiąkanie wody, co dla przetwórstwa ma zasadnicze znaczenie, bo pozwala uzyskać jednorodność kolb, jakość ziarniaków. Zagęszczenie siewu wynosi około 65 000 nasion na hektar, w przypadku późniejszych wysiewów powinno być zmniejszone.

Aby uzyskać wcześniejsze plonowanie kukurydzę można uprawiać z rozsady w tunelach foliowych, czy w polu – sadząc kukurydze na glebę ściółkowaną folią lub agrowłókniną (co ogranicza problemy z zachwaszczeniem), przyspieszenie wegetacji można uzyskać także poprzez okrywanie wysianych nasion.  

Wymagania pokarmowe kukurydzy cukrowej

Najlepszy jest odczyn gleby zbliżony do obojętnego – wartość pH gleby pod uprawę kukurydzy cukrowej powinna wynosić od 6 do 7,5. Gdy odczyn gleby jest kwaśny rośliny mają problemy z pobraniem większości składników pokarmowych, za wyjątkiem boru i cynku. Kukurydza cukrowa ma dosyć duże wymagana pokarmowe, pobiera z gleby około 100–120 kg N/ha, 70–90 kg P₂O₅/ha, 150–200 kg K₂O i około 30–40 kg Mg. Nie jest wskazane nadmierne nawożenie azotowe, ze względu na fakt, że może to prowadzić do przekroczenia dopuszczonego poziomu azotanów w kolbach. Najczęściej do nawożenia stosuje się mocznik, z którego azot uwalnia się stopniowo. Pogłównie można stosować saletrę amonową lub wapniową. Potas minimalizuje wpływ czynników stresowych, m.in. wysokiej temperatury, jest także ważny w gospodarce wodnej rośliny. W uprawie kukurydzy ważnym makroskładnikiem jest fosfor który wspomaga rozwój systemu korzeniowego i pozwala na pełne zawiązywanie kolb. Najwyższe zapotrzebowanie na ten pierwiastek występuje na etapie kwitnienia kolb. Fosfor z gleby jest pobierany dopiero w temperaturze 12°C, trudności z pobieraniem występują w niższej temperaturze, a także przy dużych amplitudach między temperaturą dnia i nocy. Przy trudnościach z pobraniem fosforu rośliny mają przemijające purpurowe przebarwienia. W razie potrzeby wskazane jest wówczas dolistne dokarmianie fosforem. W nawożeniu dolistnym warto dostarczać także bor (ważny w okresie około kwitnienia), cynk i siarkę. Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe wzrasta w okresie około kwitnienia kukurydzy.

Ochrona kukurydzy

Do groźnych chorób zalicza się m.in. głownię kukurydzy, która rozwija się na łodygach, kolbach, może atakować także inne organy. Dużym zagrożeniem jest także fuzarioza kolb.

Spośród szkodników plantacje kukurydzy może atakować m.in. ploniarka zbożówka (przenosząca się z upraw zbóż), powodująca deformacje, uszkodzenia blaszek liściowych oraz stożków wzrostu. Najgroźniejszym szkodnikiem jest omacnica prosowianka. Szkodnik ten jaja składa na spodniej stronie liści. Uszkodzenia powodują gąsienice, żerujące na liściach, w miejscach żerowania rozwijają się choroby. Kolejny szkodnik, zachodnia kukurydziana stonka korzeniowa, uszkadza znamiona kolb, co powoduje problemy z zaziarnieniem. Kukurydza jest atakowana także przez inne szkodniki, m.in. drutowce i rolnice.

Ochrony kukurydzy dotyczył także wykład Radosława Grabowskiego z firmy Bayer. Do zaprawiania nasion przed siewem proponował fungicyd Redigo M, zawierający substancje czynne protiokonazol  metalaksyl, zabezpieczający rośliny przed zgorzelą siewek. Do ochrony przed szkodnikami (mszycami, omacnicą prosowianką, słonecznicą orężówka, zachodnią kukurydzianą stonką korzeniowa) przeznaczony jest środek Sivanto Energy (substancje czynne flupyradifuron i deltametryna).