Choroby i szkodniki kopru włoskiego
Koper włoski, czyli fenkuł, zdaje się z roku na rok zyskiwać na popularności. Jego uprawa jest możliwa w Polsce, dostępne są także bardzo interesujące odmiany fenkułu. Jak każda roślina jest jednak narażony na pojawienie się na plantacji chorób i szkodników. Poniżej najważniejsze zagrożenia i sposoby na ich zwalczanie.
Choroby kopru włoskiego
Największym zagrożeniem dla kopru włoskiego jest zgorzel siewek. Skutkiem tej choroby jest porażenie w fazie kiełkowania nasion, co objawia się brunatnieniem, czernieniem i zamieraniem korzenia zarodkowego. U siewek bardziej rozwiniętych szyjka korzeniowa przewęża się i brunatnieje. Aby zminimalizować występowanie chorób zgorzelowych siewek i innych przenoszonych z nasionami, należy wysiewać zdrowe i zaprawione nasiona (jeśli jest taka możliwość) oraz unikać ciężkich, nieprzepuszczalnych i zimnych gleb.
W czasie wegetacji istnieje niebezpieczeństwo porażenia fenkułu przez chwościka kopru włoskiego, wywołanego przez grzyb Cercospora foeniculi. Na liściach, ogonkach liściowych, łodygach, szypułkach kwiatowych, a nawet na nasionach występują kanciaste, podłużne, żółtawe lub szarobrunatne plamy z brunatnoczerwonym nalotem. Porażone liście przedwcześnie usychają. Aby zapobiec wystąpieniu choroby, należy przede wszystkim, zaraz po zbiorze roślin wykonać podorywkę, następnie głęboką orkę. Przy zakładaniu plantacji należy wysiewać zdrowe i dobrze wykształcone nasiona.
Istnieje także niebezpieczeństwo porażenia roślin przez mączniaka rzekomego wywołanego przez grzyb Plasmopora nivea. Podczas chłodnej pogody z częstymi opadami deszczu choroba może powodować bardzo duże szkody. W początkowej fazie rozwoju nie ma żadnych objawów, jednak choroba podstępnie rozwija się. W momencie pojawienia się pierwszych objawów jest już w fazie mocno zaawansowanej i dalszy rozwój przebiega szybko. Początkowo powoduje jasnożółte, a nieco później brunatne plamy na górnej powierzchni blaszek liściowych, z białym nalotem na dolnej powierzchni liścia.
Bakterioza roślin baldaszkowatych powoduje marnienie kwiatostanów. Przy silnym porażeniu roślin kwiatostany brunatnieją, zasychają i nie zawiązują nasion. Wieloletnie badania wykazały, że dużą rolę w rozprzestrzenianiu choroby odgrywają zmieniki.
Program ochrony kopru włoskiego przed chorobami (źródło IOR-PIB, 2024)
| Choroba / czynnik sprawczy | Środek ochrony roślin | Substancja czynna |
| zgorzel siewek zgorzel rozsady | Asperello T34 Bio Control Biocontrol T 34 | Trichoderma asperellum szczep T34 (substancja z grupy biologicznych fungicydów) – 120 g/kg (12%) |
| septorioza | Difo 250 EC | difenokonazol – 250 g |
| fuzarioza, rizoktonioza | Proradix | Pseudomonas sp. szczep DSMZ 13134 – 3 % |
Szkodniki kopru włoskiego
W uprawie kopru włoskiego może wystąpić wiele szkodników, z których największe zagrożenie stanowią zmieniki. Najpowszechniejszy to zmienik lucernowiec (Lygus rugulipennis) wysysający sok z kwiatów, a następnie uszkadzający zarodki nasion, co powoduje obniżenie plonu i zdolności kiełkowania nasion. Mniej liczny to zmienik złocieniowiec (Lygus campestris), w przypadku którego szkody powodują zarówno larwy, jak i formy dorosłe. Żeruje na plantacjach roślin z rodziny selerowatych. Objawem żerowania jest usychanie części nadziemnej rośliny. Zmienik baldaszkowiec (Lygus kalmi) żerując powoduje kędzierzawienie i zamieranie liści. Uszkodzone części roślin początkowo żółkną, a następnie brunatnieją i zasychają. Poza znaczną szkodliwością bezpośrednią zmienniki biorą udział w rozprzestrzenianiu tzw. marnienia kwiatostanów, czyli bakteriozy roślin baldaszkowatych, powodowanej przez zespół czynników patogenicznych.
Kolejny szkodnik to dwudomowa mszyca wierzbowo-marchwiowa (Cavariella aegopodii). Pierwsze pokolenia rozwijają się przez 2-3 tygodnie na liściach wierzby. Od czerwca ukazują się uskrzydlone mszyce, które przelatują na plantacje kopru. Rozwija się na nim 5-6 pokoleń, a w suche i gorące lata do 3 pokoleń. Od drugiego pokolenia pojawiają się uskrzydlone mszyce, które opanowują dalsze plantacje. W okresie jesiennym (od września) mszyce przelatują z powrotem na wierzby składając na pędach zimujące jaja. W pierwszym roku uprawy najwcześniej na polu pojawia się mszyca wierzbowo-marchwiowa, która żeruje już na wschodzących roślinach.
Poza tym na plantacjach kopru włoskiego znaczące szkody mogą wyrządzać wielożerne gąsienice należące do rolnic, piętnówek oraz miernikowców.
Program ochrony kopru włoskiego przed szkodnikami (źródło IOR-PIB, 2024)
| Szkodnik | Środek ochrony roślin | Substancja czynna |
| gąsienice uszkadzające liście | BioBit BioDor Pro DiPel DF Florbac XenTari WG | Bacillus thuringiensis var. kurstaki szczep ABTS 351 – 54 % (540 g/kg) |
| Spruzit Koncentrat Na Szkodniki EC | pyretryny – 4,59 g, olej rzepakowy – 825,3 g | |
| gąsienice zjadające liście, mszyce, ryjkowcowate stonkowate | Prokill Deltakill | deltametryna – 25 g |
| mączliki | Naturalis | Beauveria bassiana szczep ATCC 74040 – 0,185 g |
Koper w uprawie współrzędnej
W uprawach ekologicznych bądź w produkcji integrowanej można pokusić się o uprawę współrzędną kopru włoskiego z innymi gatunkami roślin. Celem jest wzbogacanie i stymulowanie aktywności mikroorganizmów w glebie. Koper włoski dobrze rośnie w uprawie współrzędnej z roszponką, endywią i cykorią sałatową. Poprzez prawidłowo dobrane sąsiedztwo roślin można uchronić je przed szkodnikami i chorobami.
Obecność roślin przyprawowych wpływa korzystnie na rozwój kopru i odstrasza szkodniki. Na uwagę zasługuje tymianek, szałwia, piołun, bazylia czy majeranek. Zapach niektórych kwiatów, np. aksamitki, nasturcji, pelargonii, nagietka, odstrasza niektóre szkodniki. Te rośliny wysiewa się w międzyrzędziach lub w sąsiedztwie kopru.
