Przebieg warunków pogodowych ….

na początku okresu wegetacyjnego w 2024 r. nie był sprzyjający dla upraw warzyw gruntowych. Nadmierna wilgotność gleby na początku roku skutkowała opóźnieniem prac polowych zwłaszcza w północno-wschodniej i południowo-wschodniej części Polski. Dzięki utrzymującej się znacznej wilgotności podłoża, wschody warzyw wysianych pod koniec marca i na początku kwietnia były wyrównane, jednak niedobór opadów deszczu w wielu rejonach kraju, notowany w drugiej połowie kwietnia, wpłynął na spowolnienie wzrostu i rozwoju roślin. W wyniku przymrozków występujących pod koniec kwietnia i na początku maja, doszło do powstania strat mrozowych, przede wszystkim na plantacjach nieokrywanych.

W kolejnych tygodniach maja, na osłabienie kondycji warzyw (głównie w uprawach nienawadnianych), wpłynął pogłębiający się deficyt opadów deszczu. Pod koniec tego miesiąca, w niektórych rejonach kraju odnotowano gradobicia, które powodowały zniszczenia roślin.

Występujące w czerwcu wysokie temperatury powietrza doprowadziły do przesuszenia gleby utrudniając wzrost roślin, zwłaszcza wysadzonych w pole z rozsady.

Opady deszczu w lipcu na przeważającym obszarze kraju przyczyniły się do poprawy bilansu wodnego, jednak na cięższych glebach, w warunkach ciepłej i słonecznej pogody, prowadziły do powstawania skorupy glebowej, która utrudnia wnikanie wody deszczowej w podłoża. Dotychczasowy przebieg warunków pogodowych sprzyjał rozwojowi chorób grzybowych oraz szkodników roślin, w tym wyjątkowo uciążliwych w tym roku ślimaków. Sprzyjające warunki pogodowe w lipcu wpłynęły na przyspieszenie rozwoju roślin i dojrzewanie warzyw.

Jakie będą plony wybranych gatunków warzyw?

Ocenia się, że tegoroczne zbiory kapusty wyniosą ok. 593 tys. ton, lecz decydujący wpływ na ostateczną wielkość będzie miało plonowanie odmian późnych. Produkcja kalafiorów jest szacowana na 111 tys. ton. Zbiory cebuli w bieżącym roku, z powodu wzrostu powierzchni jej uprawy, mogą przekroczyć 695 tys. ton. Produkcję marchwi oceniono na 572 tys. ton, pietruszki korzeniowej na ok. 150 tys. ton, a zbiory buraków ćwikłowych na ok. 249 tys. ton. Wzrost powierzchni uprawy przyczynił się do zwiększenia produkcji pomidorów do niemal 210 tys. ton. Zbiory ogórków w bieżącym roku oceniono na niespełna 118 tys. ton, selerów korzeniowych na ok. 101 tys. ton, zaś zbiory kukurydzy cukrowej zwiększą się do 160 tys. ton. Łączna produkcja dyni, kabaczka i cukinii jest obecnie szacowana na 423 tys. ton, natomiast zbiory pozostałych gatunków warzyw wyniosą ok. 519 tys. ton.

Niekorzystny wpływ na kształtowanie się produkcji roślinnej w bieżącym roku miały przede wszystkim:

  • notowane w drugiej połowie kwietnia przymrozki (miejscami nawet poniżej ‑9°C) powodujące rejonami uszkodzenia niektórych upraw rolnych, a także kwitnących drzew i krzewów owocowych oraz plantacji jagodowych;
  • niedobór opadów deszczu w drugiej połowie kwietnia i w maju, powodujący w niektórych rejonach nadmierne przesuszenie gleby i ograniczający możliwości produkcyjne wielu roślin uprawnych, w tym zbóż;
  • lokalnie występujące w czerwcu i lipcu ekstremalne zjawiska klimatyczne, tj. burze, gradobicia i nawałnice połączone z silnym wiatrem.

Korzystnie natomiast wpłynęły:

  • przeprowadzenie siewów zbóż i rzepaku w optymalnych terminach agrotechnicznych;
  • dobre wyrośnięcie i rozkrzewienie roślin ozimych jesienią 2023 r.;
  • dobre przezimowanie upraw (zaorano jedynie 0,1% zasianej powierzchni zbóż ozimych).

Dane z satelity w szacowaniu plonów

Szacunek upraw rolnych i ogrodniczych został wykonany z wykorzystaniem metod teledetekcji satelitarnej. Podstawę jego opracowania stanowiły obrazy radarowe Sentinel-1A o rozdzielczości 13,9×13,9m oraz Sentinel-2 o rozdzielczości 10x10m. Rejestracja danych satelitarnych obejmowała okres od 15.10.2023 do 15.07.2024. W związku z awarią jednego satelity Sentinel-1 dane radarowe były dostępne co 12 dni (wcześniej co 6 dni). Zakres rozpoznawanych upraw obejmował 37 gatunków. Łącznie wykorzystano 540 radarowych scen satelitarnych SLC (Single Look Complex) o szerokości pasa 250 km (4 TB danych) oraz danych optycznych Sentinel-2 (306 scen satelitarnych, 0,5 TB danych).

Mapa 1. Szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych

Do opracowania szacunków upraw rolnych i ogrodniczych w Polsce wykorzystano średniorozdzielcze zobrazowania satelitarne z satelit typu Sentinel. Ograniczenia, wynikające z rozdzielczości przestrzennej, powodują trudności w dokładnej identyfikacji małych działek (najczęściej poniżej 10 arów), co negatywnie wpływa na jakość wyników. Problem dotyczy działek rolnych znajdujących się głównie w południowo-wschodniej części Polski. Dokładniejsze szacunki upraw będzie można osiągnąć dzięki zastosowaniu dłuższej serii czasowej zobrazowań w danym okresie wegetacyjnym lub przy użyciu zobrazowań o większej rozdzielczości przestrzennej dla wybranych obszarów.

Opracowała D. Ł.-B. Źródło: GUS

Powierzchnia uprawy i produkcja warzyw w 2023 r. w Polsce