Projekt AdvisoryNetPEST – przykłady dobrych praktyk zrównoważonej ochrony

Wyselekcjonowane rozwiązania z Polski w 2024 roku

W sekcji upraw polowych wyselekcjonowano urządzenie Bio Killer do zwalczania szkodników. To pionierskie urządzenie zostało zgłoszone przez podkrakowską firmę Agro Smart Lab Sp. z o.o. i nagrodzone w konkursie im. Profesora Szczepana A. Pieniążka podczas Targów Sadownictwa
i Warzywnictwa w 2019 roku. Składa się ono z wielu sekcji zawierających wentylator z silnikiem hydraulicznym, a także system wentylacyjno-ssący. Urządzenie działa na zasadzie „odkurzacza”, tj. w przedniej części znajdują się wyloty kanałów powietrznych, z których wydostające się powietrze wydmuchuje szkodniki z części nadziemnych roślin, natomiast w centralnej części znajduje się otwór do którego powietrze wraz ze szkodnikami jest zasysane. Atutem maszyny jest możliwość regulacji kąta strumienia powietrza zależnie od gatunku szkodnika oraz chronionej rośliny. Bio Killer jest przykładem maszyny dobrze wpisującej się w założenia zrównoważonej produkcji roślinnej przyjaznej dla środowiska naturalnego.

Dla uprawy drzew owocowych opracowywany jest pod kierunkiem dr Grzegorza Doruchowskiego z IO w Skierniewicach we współpracy z uniwersytetami w Wageningen (Holandia) i Turynie (Włochy) opryskiwacz o unikatowych cechach użytkowych. Jest on wyposażony w system trzech czujników ultradźwiękowych, które skanują kolejność drzew. Decydują one o otwarciu lub zamknięciu rozpylaczy, gdy drzewo nie jest widoczne w ich polu widzenia. Ponadto liczba pracujących rozpylaczy i ich ciśnienie są korygowane zgodnie z aktualną szerokością i gęstością koron drzew.

Z kolei dla producentów owoców miękkich wyselekcjonowano system wspomagania decyzji dla zrównoważonej ochrony upraw roślin jagodowych. System ten oparty jest na czujnikach i pułapkach. Na podstawie zebranych danych można skuteczniej określić zagrożenie ze strony agrofagów i termin zastosowania zabiegu środkami ochrony roślin. Rozwiązanie to zostało wybrane w tym roku do pokazania w ramach międzynarodowych wizyt studyjnych i zgłoszone przez dr inż. Mirosława Korzeniowskiego, prezesa stowarzyszenia Agroekoton. Będzie ono zaprezentowane w gospodarstwie dr Pawła Krawca.

Przykładowe nowatorskie podejścia

Z zakresu warzywnictwa zostały zaproponowane na bieżący rok 3 propozycje „nowych podejść” (Novel Approaches). Pierwszy z nich pt. Nawozy zielone w płodozmianie warzywnym w uprawie tunelowej warzyw dotyczy uwzględnienia w zmianowaniu upraw warzyw w tunelach foliowych roślin „na zielony nawóz”. W tunelach foliowych (stacjonarnych, pojedynczych i zblokowanych) w glebie rodzimej jest prowadzona najczęściej uprawa warzyw w monokulturze, co prowadzi niejednokrotnie do zmęczenia gleby i nagromadzenia agrofagów. Efektem tego jest wzrost zużycia pestycydów. Zmianowanie z wykorzystaniem roślin, zwłaszcza o charakterze fitosanitarnym i nawozowym, pozwala przywrócić homeostazę środowiska glebowego. Jest to propozycja dla szerokiego grona producentów prowadzących produkcję z ograniczoną rotacją uprawianych gatunków warzyw. Gatunki roślin użytkowane w celu wzbogacenia gleby w materię organiczną powinny być też dobrze przemyślane m.in. pod kątem ich okresu wegetacji, głębokości korzenienia się, przynależności botanicznej, wydzielanych substancji chemicznych, etc. Nawozy zielone zwiększają bioróżnorodność i ilość mikrobioty glebowej, która zasiedla glebę i ogranicza rozwój patogenów. Ponadto silnie konkurują z chwastami o niszę ekologiczną, tj. wodę, składniki pokarmowe i światło, przez co ograniczają zachwaszczenie. W wyniku wprowadzenia roślin uprawianych „na przyoranie” poprawia się również struktura gleby, zwiększa ilość makroagregatów glebowych, zawartość węgla organicznego, stabilizuje się odczyn, a zasolenie ulega zmniejszeniu. Należy jednak wziąć pod uwagę, że wiele z powyższych korzyści należy rozpatrywać w perspektywie długofalowej.

Drugą propozycją była uprawa oberżyny (Solanum melongena) pod osłonami z rozsady szczepionej na różnego typu podkładkach odpornych, względnie tolerancyjnych na patogeny odglebowe oraz lepiej radzących sobie w trudnych warunkach środowiskowych (susza, zasolenie etc.). Ponadto szczepienie zwiększa plony i ich jakość, co zostało potwierdzone w badaniach pilotażowych przeprowadzonych na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie. Uprawa oberżyny na podkładkach odpornych może być alternatywą do stosowania dezynfektantów po sezonie w celu usunięcia patogenów powodujących m.in. uwiądy.

Trzecią rekomendacją było zastosowanie osłon bezpośrednich różnego typu w celu ograniczenia zagrożenia ze strony szkodliwych owadów. Przykładowo osłanianie z materiałów polimerowych takich jak włóknina polipropylenowa czy gęsta siatka hdPE (o odpowiednio dopasowanych wymiarach oczek) nie tylko wspomaga mikroklimat wokół roślin ale również chroni przed nalotem np. połyśnicy marchwianki, śmietek i błotniszki czosnkówki. Skuteczność zabiegu w dużej mierze jest determinowane szczelnością pokrycia roślin osłonami.