Wartość odżywcza i lecznicza warzyw z rodziny kapustowatych
W dniu 29 maja br. na terenie Warzywniczej Stacji Doświadczalnej Uniwersytetu Rolniczego w Mydlnikach koło Krakowa odbyło się szkolenie nt. roślin kapustowatych (tak brzmi poprawna nazwa tej rodziny botanicznej) zorganizowane wspólnie przez MODR z s. w Karniowicach oraz UR w Krakowie. Jeden z wykładów dotyczył m.in. i wartości odżywczej i prozdrowotnej tej grupy roślin, który wygłosiła dr hab. Elżbieta Jędrszczyk z Katedry Ogrodnictwa.
Bioróżnorodność warzyw kapustowatych
Prelegentka zwróciła uwagę, że warzywa kapustowate stanowią szeroką gamę gatunków, które znacznie od siebie odbiegają pod wieloma względami. Przede wszystkim trzeba zaznaczyć, że należą do nich warzywa kapustne (np. kapusty, jarmuż i kalafior) oraz warzywa rzepowate (np. rzodkiewka, rzodkiew, i rzepa). Warzywa te różnią się m.in. częścią użytkową, która jest spożywana. I tak częścią jadalną może (mogą) być m.in.: zgrubienie łodygi (kalarepa), małe główki (brukselka) i części generatywne, tzw. róże (kalafiora i brokułu) zależnie od stadium ich rozwoju, zgrubienia korzeniowe (rzodkiew).
W Polsce dominuje uprawa kapusty głowiastej białej, co w dużej mierze wynika z tradycji spożycia i metod przetwórstwa tej rośliny. Jak wynika ze statystyk Polska jest liderem w produkcji tego warzywa w Unii Europejskiej. Literatura podaje, że w Polsce przeciętnie kapusta głowiasta biała jest spożywana w ilości 11 kg na osobę w ciągu roku. Niemniej odnotowuje się wzrastające zainteresowanie innymi gatunkami z tej rodziny, głównie kalafiorem, brokułem i jarmużem.
Wartość odżywcza warzyw kapustowatych
Warzywa te odznaczają się dość niską wartością energetyczną (12-38 kcal). Są cennym źródłem białka i błonnika (szczególnie kapusta brukselska). Kapusta głowiasta biała, czerwona i włoska zawierają podobną ilość witaminy C, jak cytryna (ok. 50 mg/100 g), natomiast brokuł ma ok. 83 mg tej witaminy, brukselka 94 mg, a ponad dwukrotnie więcej ma jarmuż (120 mg). Z punktu widzenia odżywczego kapustne są bogate w sole mineralne, tym sole wapnia i potasu.
Wartość lecznicza
Działanie o charakterze prozdrowotnym warzywa kapustne i rzepowate zawdzięczają obecności związków siarki, tj. glukozynolanów w różnych ilościach, które po przemianach biochemicznych działają korzystnie na zdrowie człowieka. Do najważniejszych z nich należą izotiocyjaniany (w tym sulforafan) oraz indole. Wykazują one m.in. właściwości przeciwnowotworowe, regulują perystaltykę jelit, zapobiegają otyłości, wrzodom żołądka i dwunastnicy. Pomimo szeregu zalet wynikających ze spożycia warzyw kapustowatych bogatych w glukozynolany, osoby cierpiące na schorzenia tarczycy powinny ograniczyć ich ilość w diecie. Jak poinformowała dr hab. Elzbieta Jędrszczyk, część z tych związków może bowiem, w niektórych warunkach przekształcać się do metabolitów o charakterze goitrogennym. Te z kolei mogą hamować wydzielanie enzymów tarczycy, co objawia się występowaniem tzw. wola.
