Ekoschematy 2025 – część I. Integrowana Produkcja. Zmiany.
W ramach płatności bezpośrednich producenci mogą ubiegać się o dodatkowe wsparcie finansowe za przystąpienie do dobrowolnych, rocznych praktyk, ograniczających negatywne oddziaływanie produkcji rolnej na środowisko. Ekoschematy, bo o nich mowa, są „dostępne” już od trzech lat, ponieważ zaczął wówczas obowiązywać Krajowy Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. W tym roku Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dokonało kilku istotnych zmian w dotychczasowych ekoschematach oraz wprowadziło nowe.
Zmiany w punktacji i limity obszarowe
Jak wynika z ubiegłorocznych danych w 2024 roku największą popularnością wśród rolników cieszył się ekoschemat Rolnictwo węglowe, a w nim praktyki takie jak: „Uproszczone systemy uprawy” oraz „Wymieszanie słomy z glebą”. Środki finansowe przeznaczone dla producentów spełniających kryteria tych i pozostałych ekoschematów były niewystarczające. W związku z powyższym zmniejszono dopłaty do niektórych ekoschematów i praktyk. Było to również spowodowane zmianą kursu euro (w przypadku dopłat obowiązuje kurs euro z ostatniego roboczego dnia września). Obecnie punktację ww. praktyk zmniejszono odpowiednio z 4 do 3 pkt oraz z 2 do 1 pkt. Pozwoli to zminimalizować ryzyko przekroczenia budżetu i obniżenia stawek płatności w przyszłości, a także umożliwi dopasowanie środków do zainteresowania praktykami. Ponadto w tym roku obowiązuje limit 300 ha na gospodarstwo, obejmujące sumę wszystkich realizowanych ekoschematów obszarowych, praktyk lub wariantów (nie dotyczy ekoschematu „Retencjonowanie wody na TUZ-ach”). Na tej samej powierzchni nie można realizować więcej niż 2 ekoschematy, praktyki lub warianty.
Ekoschemat „Integrowana produkcja roślin”
System integrowanej produkcji jest znany w Polsce już kilkadziesiąt lat. Od 2023 roku jest wspierany finansowo, jednak w porównaniu do ubiegłego roku obecnie obowiązują zróżnicowane stawki zależnie od grup upraw, co jest związane z wysokością ponoszonych dodatkowych kosztów i utraconych dochodów. Szacowane stawki wynoszą odpowiednio:
– uprawy sadownicze – 342,70 EUR/ha;
– uprawy jagodowe – 309,21 EUR/ha;
– uprawy rolnicze i aronia – 146,07 EUR/ha (według MRiRW klasyfikacja aronii do tej stawki jest determinowana ekstensywnym charakterem jej produkcji);
– uprawy warzywnicze – 309,21 EUR/ha.
Co więcej, w tym roku nie ma dodatkowej płatności do powierzchni trwałych użytków zielonych (odpowiadającej powierzchni upraw prowadzonych w systemie IP), co w niektórych przypadkach znacząco ograniczy wysokość uzyskiwanego wsparcia. Stale opracowywane i aktualizowane są metodyki integrowanej produkcji (obecnie jest 49 metodyk i 3 uzupełnienia metodyki IP jabłek, związane z wymaganiami fitosanitarnymi do krajów importujących). Wykaz metodyk poszczególnych grup roślin uprawnych:
– sadownicze – jabłoń, grusza, brzoskwinia, morela, czereśnia, wiśnia, śliwa;
– jagodowe – agrest, borówka wysoka, jeżyna bezkolcowa, malina, porzeczka czerwona i czarna, truskawka, winogrona (w polu);
– rolnicze – burak cukrowy, chmiel, gryka, jęczmień ozimy i jary, jęczmień browarny (jary), kukurydza (w tym cukrowa), proso, pszenica (ozima i jara), rzepak (ozimy), słonecznik, soja, żyto i aronia***;
– warzywne – brokuł, burak ćwikłowy, cebula, cukinia, kabaczek, patison, czosnek, dynie: olbrzymia, piżmowa i oleista, fasole: szparagowa i na suche nasiona, kalafior, kapusty: głowiasta i pekińska, marchew, ogórek gruntowy i pod osłonami, papryka, pomidor gruntowy i pod osłonami, sałata polowa i pod osłonami, seler korzeniowy, szparagi, szpinak, ziemniak.
Warto podkreślić, że w przypadku wybranych gatunków warzyw istnieją metodyki oddzielnie opracowane np. dla sałaty polowej i sałaty uprawianej pod osłonami. W tej kwestii może pojawić się pytanie wśród warzywników dotyczące docelowej metodyki, według której zaleceń trzeba prowadzić uprawę, jeśli sałata jest uprawiana na początku wegetacji pod osłonami (w niskim, przenośnym tunelu), a później po demontażu osłon uprawiane „pod chmurką”. W tym i innych przypadkach najlepiej zwrócić się o poradę do jednostki certyfikującej, ponieważ ich interpretacja może zależeć od wielu czynników. Przypominamy, że podstawowymi czynnikami ukierunkowanymi na przystąpienie do systemu (i ekoschematu) „Integrowana Produkcja” są m.in. ukończenie szkolenia z tego zakresu (ważne przez 5 lat) organizowane np. przez Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego, przeanalizowanie metodyki dla danego gatunku (zwłaszcza list na ich końcu), zgłoszenie się do jednostki certyfikującej, których lista znajduje się tutaj oraz stosowanie wyłącznie dopuszczonych środków ochrony roślin dostępnych pod tym adresem.
