Opis i szkodliwość poszczególnych gatunków

Bielinki

  • Bielinek kapustnik (Pieris brassicae) – Jest to duży motyl o rozpiętości skrzydeł 50-60 mm. Skrzydła białe z żółtawym odcieniem. Górny róg przednich skrzydeł jest czarny. Na przedniej parze skrzydeł samica ma dodatkowo po dwie pary czarnych plamek, u samca występuje jedna para plamek widoczna po spodniej stronie. Tylne skrzydła są białe, z parą czarnych plam. Jaja bielinka kapustnika są żółtopomarańczowe, wydłużone, żeberkowane i składane na liściach w złożach po kilkadziesiąt sztuk. Gąsienice mają długość do 45 mm, początkowo są koloru żółtego a w późniejszym okresie niebieskawozielonego, z żółtą linią na części grzbietowej ciała. Pokryte są drobnymi włoskami oraz licznymi, czarnymi plamkami. Mają wyraźnie widoczną czarną głowę. Poczwarka jest białawożółta z czarnymi kropkami.
  • Bielinek rzepnik (Pieris rapae) – Motyl jest podobny do opisanego wyżej, lecz ma mniejszą rozpiętość skrzydeł – do około 40 mm. Samica składa pojedyncze, jasnożółte, trudne do zauważenia jaja. Gąsienice długości do 35 mm są aksamitne, jasnozielone, z trzema wąskimi, żółtymi liniami wzdłuż ciała.

Szkodliwe są gąsienice, które występuje w dwóch pokoleniach, różnią się jednak okresem występowania. Pierwsze jest mniej liczne i żeruje głównie na chwastach z rodziny kapustowatych. Motyle bielinka kapustnika wylatują w kwietniu, natomiast bielinek rzepnika na przełomie maja i czerwca. Drugie pokolenie gąsienic jest liczniejsze i uszkadza warzywa uprawne – u bielinka kapustnika pojawia się od początku do końca sierpnia, natomiast u bielinka rzepnika w lipcu i sierpniu. Oba gatunki bielinków zapoczwarczają się między innymi na ścianach budynków i płotach, na suchych wysokich chwastach lub krzewach.

Gąsienice żerują  pojedynczo (bielinek rzepnik) lub gromadnie (bielinek kapustnik) na dolnej stronie liści wyżerając nieregularne otwory w liściach. Przy masowym wystąpieniu powodują gołożery liści (pozostawiają jedynie grubsze nerwy).

Szczególnie niebezpieczne są gąsienice drugiego pokolenia bielinka rzepnika (rozwijające się w lipcu i sierpniu) na późnych odmianach warzyw kapustnych, które wygryzają duże otwory w liściach oraz wchodzą do luźnych jeszcze główek kapusty i róż kalafiora czy brokuła, uszkadzając je i zanieczyszczając odchodami. Przy masowym wystąpieniu mogą powodować duże szkody.

Próg zagrożenia dla bielinka rzepnika wynosi 1-3 gąsienice na 10 roślinach, natomiast dla bielinka kapustnika  3-4 złoża jaj lub 10 gąsienic na 10 roślinach.

Tantniś krzyżowiaczek (Plutella maculipennis)

Motyl ma rozpiętość skrzydeł 15-17 mm. Przednia para skrzydeł jest wąska, koloru szarobrązowego, z wyraźną jasną falistą smugą. Tylne skrzydła są jaśniejsze i obrzeżone strzępiną. Jaja są bardzo małe (do około 0,5 mm), kształtu owalnego, spłaszczone, żółte lub żółtozielone. W pełni rozwinięte gąsienice są małe do 12 mm długości, jasnozielone lub żółtawozielone z wyraźną segmentacją ciała i ciemną głową. Zaniepokojona jest ruchliwa, szybko wygina ciała i spada z liścia, równocześnie nie tracąc z nim kontaktu, dzięki wytwarzanej nici. Poczwarka jest jasnożółta w siateczkowatym kokonie.

Gąsienice zapoczwarczają się między innymi na ścianach budynków i płotach, na suchych wysokich chwastach lub krzewach.

Gąsienice atakują najmłodsze liście. Początkowo minują liście, później zjadają miękisz w skutek czego powstają „okienka” głównie w liściach sercowych i w liściach zewnętrznych. Gąsienice mogą uszkodzić stożek wzrostu przez co kapusty i brokuły nie zawiązują róż, natomiast u kapusty dochodzi do wielogłowatości.

Zagrożenie dla plantacji wynosi 6 gąsienic lub poczwarek na 10 roślinach.

Piętnówka kapustnica (Mamestra brassicae)

Skrzydła tego motyla maja rozpiętość około 45 mm. Pierwsza para skrzydeł jest koloru szarobrązowego i ma wyraźnie widoczne ciemne, jasno otoczone plamy. W spoczynku, skrzydła są ułożone wzdłuż ciała. Jaja fioletowe, kuliste, z wklęsłym środkiem składane są w złożach (na spodniej stronie liści) po kilkanaście lub kilkadziesiąt sztuk. Gąsienice długości 40 mm mają zmienne ubarwienie – początkowo są zielone, później ciemnozielone do koloru brunatnego  z jasną pręgą biegnącą wzdłuż ciała oraz ciemną głową. Zaniepokojona zwija się spiralnie.

Poczwarki zimują się w glebie. Motyle pierwszego pokolenia wylatują w maju i czerwcu i składają jaja na spodniej stronie liści. Gąsienic najpierw żerują gromadnie a potem rozchodzą się na inne rośliny. Zapoczwarzają się w glebie.

Gąsienice początkowo żerują na powierzchni liści, wygryzając duże, okrągłe otwory, brzegi i nerwy liści pozostawiają nienaruszone. Później wgryzają się głęboko do wnętrza główek/róż, a wygryzione korytarze zanieczyszczają odchodami. Tak uszkodzone kapusty zagniwają od środka. Róże kalafiora gniją.

Próg zagrożenia wynosi 4-5 gąsienice na 50 roślinach.

Błyszczka jarzynówka (Autographa gamma)

Motyl o rozpiętości skrzydeł około 40 mm. Przednia para jest koloru ciemnobrunatnego, ze złocista plamką w kształcie greckiej litery gamma. Tylna jest szarożółta z brunatną strzępiną. Gąsienice są zielone lub zielonożółte, do 30 mm długości. Przednia część ich ciała jest zwężona.

Gatunek żeruje na różnych gatunkach roślin uprawnych, głównie na burakach, rzepaku i zbożach. Warzywa kapustne atakuje stosunkowo rzadko – gąsienice żerując na liściach dziurawią je, a przy dużej liczebności, powodują gołożery.

 Zwalczanie szkodników metodą integrowanej ochrony roślin:

  • Nagromadzaniu się szkodników na plantacji sprzyja bliskość długo kwitnących upraw wieloletnich bobowatych m.in. lucerny czy koniczyny oraz roślin z rodziny kapustowatych, a szczególnie rzepaku, gorczycy itp.
  • Niszczenie resztek pożniwnych, na których mogą znajdować się gąsienice i poczwarki.
  • Głęboka orka wyrzuca na powierzchnię poczwarki piętnówki, które następnie są zjadane przez ptaki.
  • Należy prowadzić regularny monitoring plantacji na obecność szkodników.
  • W celu zwalczania młodych gąsienic tantnisia krzyżowiaczka i piętnówki kapustnicy polecany jest oprysk preparatem zawierającym bakterie Bacillus thuringiensis var. Kurstaki (po zjedzenia liścia gąsienice są zainfekowane bakteriami).
  • Naturalnymi wrogami bielinków są: kruszynek zmienny (Trichogramma evanescens) oraz baryłkarz bieliniak (Apanteles glomeratus). Entomofagi można wykorzystać do zwalczanie gąsienic w drugiej połowie lata.
  • Zabiegi ochronne środkami ochrony roślin najlepiej przeprowadzać w początkowym okresie pojawienia się gąsienic. Przy wcześniejszym zastosowaniu „biologii” używać tylko preparaty selektywne dla organizmów pożytecznych. W konwencjonalnych uprawach można stosować środki nieselektywne zarejestrowane w uprawach określonego gatunku warzyw kapustnych.